طب سوزنی (Acupuncture) یکی از اشکال طب چینی بوده که قرن هاست برای درمان مشکلات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. طب سوزنی براساس این نظریه استوار شده که انرژی (در طب سنتی چینی به انرژی، چی/Chi می گویند)، در داخل و بیرون بدن و درون راههایی که به آنها کانال‌های انرژی می گویند، جریان دارد. طب سوزنی شامل فروکردن سوزن های بسیار نازک در پوست و بر روی نقاط استراتژیکی و حیاتی بدن می باشد و بیشتر برای درمان درد مورد استفاده قرار می گیرد.

پزشکان طب سوزنی معتقدند زمانی فرد بیمار می شود که چیزی مسیر حرکت انرژی (chi) را بلوکه کرده و یا تعادل آن را برهم زده باشد. طب سوزنی کمک می کند تا مسیر بلوکه شده برداشته شود و یا تعادل انرژی در بدن به شکل اول برگردد. برخلاف این نظر، بیشتر پزشکان غربی معتقدند که طب سوزنی با فشار بر روی نقاط خاص باعث تحریک اعصاب، ماهیچه ها و بافت های همبند می‌شود. این تحریک ها باعث افزایش ترشح مسکن های طبیعی بدن و همچنین افزایش جریان خون در بدن می شود.

طب سوزنی یا «اکوپانکچر» که مطابق با تعریف مدرن و امروزی، در واقع تحریک نقاط مشخص و استاندارد شده در سطح بدن با هدف تقویت خودتنظیمی‌ سیستم عصبی و بافت‌های بدن توسط سوزن‌های استریل و یک‌بار مصرف بسیار ظریف است، بخش مهم و موثری از طب سنتی چین با قدمتی بالغ بر 2500 سال به حساب می‌آید و اصل اساسی در آن، درمان بیمار به عنوان یک کلیت منحصر به فرد ترکیب‌یافته از ابعاد سه‌گانه افکار، هیجانات و ساختار فیزیکی است.

طب سوزنی چگونه انجام می شود؟

بعد از معاینه توسط پزشک طب سوزنی، وی نقاط بلوکه شده و یا دارای مشکل در بدن شما را مشخص می کند. مشکل در هر نقطه‌ای از بدن باعث ابتلا به بیماری خاصی می شود. بعد از اینکه پزشک نقاط مشکل دار را یافت، شروع به فروکردن سوزن در پوست شما می نماید. هرچند روش هر پزشک طب سوزنی کار با دیگری متفاوت است، اما معمولا این درمان بین ۱۵ دقیقه تا یک ساعت طول کشیده و ممکن است، نیاز به چند جلسه درمان و یا مراجعه منظم و همیشگی به پزشک باشد.

طب سوزنی معمولا به دو روش انجام می شود:

1. طب سوزنی توسط پزشک متخصص: این روش توسط پزشک متخصص و با کمک دستگاه الکترو انجام می شود. در این روش طب سوزنی همراه با الکتریسته انجام می شود. موثر بودن این روش از آن جهت است که پالس های الکتریکی توسط دستگاه الکترو ارسال می شود و در تسریع درمان کمک می کند. (نقاط ماشه ای را تحریک می‌کند).

2. سوزن خشک: این روش بوسیله فیزیوتراپیست انجام می شود (نقاط گرفته شده را به صورت مستقیم مدنظر قرار می‌دهند)

طب سوزنی چه حسی ایجاد می کند؟

ممکن است هنگام داخل رفتن سوزن، فشار کمی احساس نمائید. در اکثر افراد این فشار دردآور و ناراحت کننده نیست. ناحیه ای که سوزن فرو رفته ممکن است حالت سوزن سوزن، بی حس، خارش و یا درد کمی داشته باشد. متخصصین طب سوزنی معتقدند این احساس نشانه ای از آزاد شدن انرژی در بدن می باشد. بعد از اینکه سوزن وارد شد، ممکن است سوزن را کمی جلو عقب کرده یا جریان گرما و یا الکتریسیته به آن وارد نماید.

طب سوزنی برای درمان چه بیماری هایی استفاده می شود؟

از سال 1979 میلادی، سازمان بهداشت جهانی (W.H.O) به دنبال تجربیات موفق به‌کارگیری طب سوزنی در تکمیل درمان‌های پزشکی در سراسر دنیا به‌ویژه کشورهای اروپایی و آمریکا، لیستی شامل حدود 40 مورد از بیماری‌هایی که طب سوزنی می‌تواند به درمان آنها کمک کند را ارائه کرده است. امروزه پزشکان با استفاده از این طب، به روند درمان و بهبود کیفیت زندگی در مبتلایان به بیماری‌های رایج کمک بسیاری می‌کنند. مثال‌هایی از این بیماری‌ها عبارتند از: کمردرد، زانودرد، سردرد (ازجمله میگرن)، بیماری‌های گوارشی نظیر التهاب مزمن معده و روده تحریک‌پذیر، بیماری‌های تنفسی مانند آسم، اختلالات خلقی نظیر اضطراب و افسردگی خفیف تا متوسط، اختلالات عملکردی ارگان‌ها ناشی از استرس (اختلالات روان‌تنی یا سایکوسوماتیک)، خستگی مزمن، تهوع ناشی از شیمی‌درمانی، اختلالات دوره ماهیانه، اضافه‌ وزن و ضعف متابولیسم (سوخت وساز). لذا افراد برای درمان درد و همچنین درمان بعضی از انواع بیماری های خاص از طب سوزنی استفاده می کنند.

شما می توانید از طب سوزنی به عنوان درمانی کامل و یا در کنار سایر درمان ها استفاده نمائید. از طب سوزنی می توان برای موارد زیر نیز استفاده نمود:

درمان مشکلات بعد از سکته مغزی، که شامل بازگرداندن مهارت هایی که فرد در نتیجه آسیب سکته مغزی از دست داده می باشد.

درمان سردرد، نتیجه یکی از تحقیقات نشان می دهد که استفاده از طب سوزنی در کنار سایر درمان ها به درمان طولانی مدت انواع سردرد ها از جمله میگرن کمک می نماید.

گرفتگی های ناشی از قاعدگی.

درمان فیبرومیالژیا (Fibromyalgia)، یا درد خشکی گسترده ماهیچه ها و بافت های نرم بدن.

درمان درد ناشی از گرفتگی عضلات.

درمان درد ناشی از آرتروز (Osteoarthritis) و بهبود عملکرد مفصل آرتروزی.

درمان درد کمر، در افرادی که مبتلا به کمر درد هستند؛ طب سوزنی به کاهش درد و افزایش فعالیت کمک می کند.

درمان مشکل کارپال تونل (Carpal tunnel).

درمان اعتیاد به مواد مخدر با طب سوزنی.

کاهش و یا درمان درد دندان.

کاهش درد زایمان و ...

فواید طب سوزنی:

زمانی که به درستی استفاده شود، ایمن می باشد.

تاثیر جانبی بسیار کمی دارد.

درمان ترکیبی مناسبی می باشد. (زمانی که با درمان های جدید ترکیب شود مناسب است)

برای کنترل بعضی از انواع درد مفید است.

برای بیمارانی که بدن آن ها به داروهای مسکن جواب نمی دهد، مفید می باشد.

برای بیمارنی که علاقه به مصرف داروهای مسکن ندارند، مفید است.

در رابطه با خطرات و عوارض طب سوزنی می‌توان گفت که روش درمانی طب سوزنی در صورتی که توسط پزشک مجرب انجام شود، تقریباً کم خطرترین و کم عارضه‌ترین شیوه درمانی است.

خطرات طب سوزنی:

در صورتی که بیمار مبتلا به اختلال خونریزی دهنده است، خطرناک می باشد.

در صورتی که بیمار از داروهای رقیق کننده خون استفاده می کند، خطرناک می باشد.

ممکن است خونریزی، کبودی و درد درجایی که سوزن فرو می رود، ایجاد می شود.

ممکن است سوزن شکسته و به یکی از اندام های داخلی آسیب برساند (بسیار نادر).

سوزن استریل نشده می تواند بیمار را آلوده کند.

اگر به طور عمیق وارد قفسه سینه و یا قسمت بالایی پشت شود، امکان خوابیدن ریه ها وجود دارد (بسیار نادر).

روند شخیصی طب سوزنی بدین گونه است که ابتدا پزشک طب سوزنی کلینیک تخصصی لوتوس، فرصت کافی در اختیار بیمار می‌گذارد تا شرح حال بیماری خود را بازگو کند. بر مبنای سه رکن اشاره‌شده، پزشک قادر خواهد بود الگوی به‌وجودآورنده بیماری را تشخیص دهد و بر این اساس، طرح درمان را پایه ریزی و نقاط مورد نیاز طب سوزنی برای فرد مراجعه‌کننده را از بین بالغ بر360 نقطه استاندارد، انتخاب ‌کند.

در مرحله درمان کلینیک لوتوس، نقاط انتخاب‌شده طی یک یا چند دوره درمانی، پس از استریل کردن پوست با پنبه الکل، توسط سوزن‌های بسیار باریک استریل و یک‌بارمصرف از جنس استیل منعطف تحریک می‌شود. نحوه ورود سوزن به بافت زیر پوست، بستگی به محل آناتومیک نقطه دارد و زاویه ورود سوزن نیز ممکن است به صورت عمودی یا مایل باشد. عمق نفوذ سوزن‌ها نیز غالبا بین دو تا 10 میلیمتر است تا ضمن دستیابی به بیشترین تاثیر بالینی، آسیبی به بافت‌های زیرین وارد نشود. لازم به ذکر است که پاکسازی پوست و یک‌بار مصرف‌بودن و استریل‌بودن سوزن‌ها، نگرانی پزشک و بیماران را از انتقال بیماری‌هایی نظیر هپاتیت یا ایدز از یک بیمار به بیمار دیگر، به طور کامل برطرف می‌کند. نگرانی از دردناک بودن سوزن‌ها نیز غالبا در شروع جلسه اول از بین می‌رود.

تحریک نقاط بسته به تشخیص پزشک معالج لوتوس ممکن است با وارد کردن جریان الکتریکی به سوزن‌ها انجام شود. امروزه در بسیاری از موارد به جای سوزن، از تحریک موثر نقاط با لیزر کم‌توان، میدان‌های مغناطیسی ضربان‌دار و پالس‌های نور مرئی استفاده می‌شود که وابستگی پزشک به استفاده از سوزن‌های سنتی را تا حدودی کاهش می‌دهد. این روش‌های جدیدتر برای کودکان و همچنین افرادی که در جلسات نخست با نگرانی ذهنی در مورد دردنا‌ک‌بودن سوزن روبرو هستند، روند پذیرش درمان را تسهیل می‌کند.

طب سوزنی روشی بدون درد و بسیارآرامش‌بخش است و ضمن استرس‌زدایی از سیستم ذهنی و جسمی‌ افراد، منجر به هماهنگی بیشتر در کارکرد ارگان‌های بدن و سیستم اعصاب خودکار سمپاتیک و پاراسمپاتیک می‌شود. به همین دلیل، طب سوزنی برای عمده مراجعین، با تجربه آرامش، رفع خستگی، بهبود خواب و احساس سبکی همراه است.

کمردرد یکی از شایع‌ترین دردهایی است که باعث مراجعه افراد به پزشکان می‌شود و بر اساس آمار، نیمی‌ از افراد بزرگسال در طول مدت زندگی خود آن را تجربه می‌کنند. نشستن طولانی‌مدت، ضعف عضلات شکم، گودی مادرزادی کمر، افزایش وزن، انجام حرکات ناگهانی و حساب‌نشده، فقدان فعالیت ورزشی منظم، آرتروز و پوکی استخوان در سنین بالا از مهم‌ترین دلایل بروز کمردرد مزمن است. همچنین می‌تواند از شکل‌گیری کمردرد مزمن در آینده جلوگیری کند. تحقیقات نشان می‌دهد که طب سوزنی به بدن کمک می‌کند تا بتواند با تولید استروئیدهای طبیعی موجب کاهش التهاب در سیستم مهره‌ها شود و با تحریک آزادسازی اندورفین، باعث کاهش شدت کمردرد شود. بسیاری ازافراد با استفاده از این روش، نیاز کمتری به مصرف ترکیبات استروئیدی و داروهای ضد درد و ضد التهاب خواهند داشت که این خود موجب کاهش تجربه عوارض جانبی ناشی از این داروها بر ارگان‌های داخلی نظیر کلیه، کبد و معده در بیمارانی است که ناچار به استفاده طولانی‌مدت از این داروها هستند.

درد زانو یکی از شایع‌ترین شکایات نزد بزرگسالان و دلیل مراجعه بسیاری از بیماران به ارتوپد یا متخصصین طب ورزشی و یا طب فیزیکی و توانبخشی است. ضربه‌ها و ضعف غضروفی مفصل یا ساختمان‌های حمایت‌کننده زانو نظیر عضله چهارسر ران، موجب بروز زانودرد می‌شود. آرتروز نیز یکی از رایج ترین دلایل بروز زانودرد است. تحقیقات بالینی متعدد ثابت کرده که طب سوزنی برای تکمیل درمان‌های طب رایج در تسکین درد بعضی انواع زانودرد به‌ویژه آرتروز زانو بسیار موثر است.

سردرد می‌تواند ناشی از دلایل متعددی نظیر استرس و فشارعصبی، انقباض عضلات در ناحیه شانه، گردن و سر، مشکلات عروقی، ضربه‌ها و ... باشد. از بین سه نوع مختلف سردرد شامل سردردهای تنشی، میگرن و سردردهای ناشی از مشکلات گردن، نوع اول یعنی سردرد تنشی شایع‌ترین است. در این نوع سردرد شدت درد معمولا ملایم تا متوسط و دوطرفه است که بیمار معمولا آن را به صورت سردردی فشارنده توصیف می‌کند. میگرن تعداد کمتری از بیماران را مبتلا می‌کند و مدت کوتاه‌تری طول می‌کشد اما شدت علایم آن بیشتر است. معمولا هر حمله میگرنی در یک طرف سر تجربه می‌شود. کاهش اشتها، تاری دید، تهوع، استفراغ و علایم بینایی می‌تواند از علایم همراه میگرن باشد. طب سوزنی الگوی تشخیصی و درمانی بسیار کاملی را برای سردرد و میگرن دارد. با توجه به نوع تجربه سردرد از محل احساس سردرد (پیشانی، تاج سر، طرفین سر و یا پشت سر)، کیفیت (اینکه در اثر فشار بهتر یا تشدید می‌شود) و شدت آن (آرام یا شدید) می‌توان پی برد که کدامیک از ارگان‌ها نیاز به تنظیم و درمان دارد.

یکی از کاربردهای موفق طب سوزنی، کمک به روند کاهش وزن در ترکیب با رژیم‌های لاغری (محدودیت کالری دریافتی روزانه) است. بدون تردید، تناسب وزن یکی از عوامل موردنیاز برای احساس سلامت و شادابی است. برای مثال هر گاه قادر باشیم به راحتی از جای خود بلند شویم، در هنگام راه رفتن یا بالا رفتن از پله‌ها دچار تنگی نفس یا احساس فشار بر سیستم قلب و عروق نشویم و در کل احساس سبکی داشته باشیم، کیفیت زندگی بهتر و میزان رضایت از خود بیشتر خواهد بود اما در عمل، با فراهم بودن امکانات حمل و نقل پیشرفته که انسان امروزی را از پیاده‌روی بی‌نیاز می‌کند، نشستن مداوم پشت میز در طول روز کاری و تماشای تلویزیون برای ساعت‌های طولانی در ساعات پایانی روز، عادت به فعالیت بدنی بسیار کمتر از گذشته است. از سوی دیگر، با توجه به استرس‌های متعدد روزمره، پرخوری نیز به صورت ناخودآگاه به یک رفتار واکنشی برای آرام‌کردن ذهن نگران و رهایی از احساس خشم یا عدم امنیت تبدیل شده و به دلیل عدم توجه به دلایل و ریشه‌های روانشناختی پرخوری یا نداشتن آموزش کافی برای انجام تمرینات ساده و موثر برای آرام‌کردن ذهن و رهایی احساسی نظیر تمرین آرمیدگی، خروج از این سیکل معیوب آسان به نظر نمی‌رسد. نتیجه این شیوه زندگی نامطلوب، بروز افزایش وزن و چاقی است که معمولا با اضطراب و افسردگی نیز همراه است. لذا این جاست که رژیم‌های غذایی سخت و دشوار و مصرف انواع داروهای شیمیایی آرام‌بخش و ضدافسردگی، به پیچیدگی‌های زندگی امروزی اضافه می‌شود بدون اینکه آگاه باشیم در بسیاری از موارد، برخورد ریشه‌ای‌تر و طبیعی‌تر با علل بروز چاقی، افسردگی و اضطراب، می‌تواند در فهرست انتخاب‌های ما باشد.

در طب سنتی چین و طب سوزنی، اعتقاد بر این است که افراط و تفریط و بی‌نظمی‌ در غذا خوردن همراه با مشغولیت ذهنی بیش از حد، متابولیسم گوارشی را ضعیف می‌کند که نتیجه آن علایم گوارشی (درد و سنگینی شکم، نفخ پس از غذا و اختلال در دفع مدفوع)، تجمع بلغم (Phlegm) در بدن (چاقی اکتسابی، احساس سنگینی و رخوت و کاهش حافظه) ناشی از کاهش متابولیسم و همچنین ضعف عضلانی است. طب سوزنی با بهبود خواب و آرام‌سازی سیستم عصبی، کاهش اشتهای عصبی و تحریک موضعی بافت‌های چربی سطحی بدن، موجب کاهش سایز و چنانچه با رژیم متعادل و صحیح غذایی همراه شود، باعث کاهش وزن نیز می‌شود.

فواید استفاده از طب سوزنی به عنوان راهکاری برای کنترل و درمان انواع درد در اکثر افراد اثبات شده است. تحقیقات نشان می‌دهند افرادی که به عملکرد طب سوزنی معتقدند، بیشتر بدان روی می آورند. از آنجایی که این درمان اثرات جانبی بسیار کمی داشته، لذا استفاده از آن حداقل برای امتحان و بررسی کارایی آن روی شما و کاهش دردهایتان بخصوص اگر بدنتان به سایر روش های کاهش درد جواب نمی دهد، مفید می باشد. لازم به ذکر است استفاده از بعضی از انواع طب سوزنی در زنان باردار خطرناک می باشد.

در طب سوزنی، سلامت، مفهومی‌ کل‌نگر شامل سلامت ذهنی، احساسی و جسمی‌ دارد و در این دیدگاه، تعادل در کارکرد ارگان‌های مختلف بدن جایگاه بسیار مهمی‌ دارد. در این سیستم نظام‌مند پزشکی، توجه و تاکید خاص به ریشه‌های عمیق‌تر ایجاد بیماری است. لذا سرکوب و برطرف‌کردن علایم و هشدارهای بدن تنها هنگامی‌ صورت می‌گیرد که درمان روی دلایل و ریشه‌های بیماری نیز به طور همزمان در حال انجام باشد.